„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973:
NOWICKI Seweryn Eugeniusz (ok. 1858 Rawa Ruska - 3/4 IV 1911 pod Fuldą w Hesji), aktor, śpiewak, reżyserDebiutował we Lwowie 8 IX 1873 w roli Lokaja („Mauprat"). Zaangażowany, występował tu do 1876, przeważnie w komediach i operetkach. Następnie służył w wojsku, jakiś czas przebywał w Stanisławowie, w 1879 wrócił do t. lwowskiego. Latem 1883 przyjechał do Warszawy. Najpierw występował, jak się zdaje, w t. ogr. Nowy Świat, potem gościnnie w WTR; 2 VIII grał tutaj rolę Walentego („Zagroda Sobkowa"), 28 VIII śpiewał partię Margrabiego Henryka („Dzwony kornewilskie"). Przyjęty przychylnie, został od października 1883 zaangażowany i odtąd pracował w WTR do końca życia. Zaliczony do zespołu farsy i operetki, występował gł. w T. Małym; śpiewał wiele w operetce, wybijając się w takich partiach jak: Franke („Zemsta nietoperza"), Frycek („Płaczka i śmieszek"), Szymon („Skrzypki zaczarowane"), Mikado („Mikado") i Margrabia Henryk („Dzwony kornewilskie"). Od czasu do czasu grywał w lekkiej komedii. Wkrótce zauważono, że wyróżnia się „szlachetnym pojmowaniem roli” jako amant („Echo Muzyczne Teatralne i Artystyczne") i zaczęto go coraz częściej obsadzać w T. Rozmaitości, w dramacie i komedii. W 1888 zagrał Alojzego Wiese („Friebe"), a w 1890 z dużym powodzeniem: Eliasza („Anna de Kerviller"), Janka („Lena"), Ben Jochima („Uriel Akosta").
Od 1892 występował stale w T. Rozmaitości (engagement do zespołu dramatu miał od 1 I 1893). Po śmierci J. Tatarkiewicza objął wiele jego ról i stanowisko amanta w repertuarze liryczno-dramatycznym. Doskonale zagrał wówczas m.in. Ernesta Apfela („Małżeństwo Apfel"), Gaussina („Safo"), Seweryna („Chwast") i szybko stał się jednym z najpopularniejszych aktorów T. Rozmaitości. Wg P. Owerłły był „wymarzonym amantem"; zgrabny, o wyrazistych, melancholijnych oczach, „odznaczał się męską urodą”. Wedle powszechnej opinii miał ruchy dystyngowane, piękny, metaliczny głos w skali barytonu, doskonalą dykcję i poczucie rytmu. W Rozmaitościach grał gł. „amantów dramatycznych”, zarówno w repertuarze klasycznym jak i współczesnym. A. Grzymała-Siedlecki twierdził, że był „gorliwym wyznawcą umiaru, powściągliwości, przewagi kunsztu nad żywiołem”, choć wg Owerłły w roli Zygmunta Augusta („Barbara Radziwiłłówna” A. Felińskiego) „kulminacyjną tyradę mówił tak, że drżała nie tylko cała sala widzów, ale i aktorzy na scenie”. Do najlepszych jego ról zaliczano Christiana de Neuvillette („Cyrano de Bergerac") i Napoleona („Madame Sans Gene"). Z dużym powodzeniem występował jako amant w repertuarze fredrowskim, m.in. jako Lubomir („Pan Geldhab"), Edmund („Damy i huzary"), Alfred („Mąż i żona"), Lubomir („Zrzędność i przekora"), Alfred Tulski („Dwie blizny"). W repertuarze romantycznym grał jedynie Karola Moora („Zbójcy") i Mazepę („Mazepa” J. Słowackiego), w utworach Szekspira - zwykle postacie drugoplanowe. Największe triumfy święcił jako amant w repertuarze współczesnym, w rolach o wyraźnym zabarwieniu lirycznym. Niektórzy krytycy (J. Lorentowicz, A. Sygietyński) zarzucali mu pewną konwencjonalność w tej dziedzinie. Grzymała-Siedlecki zwrócił jednak uwagę, że wypływało to ze stereotypu postaci, jakie kreował; Barillon („Safanduły"), Janek („Lena"), Topolnicki („Klub kawalerów"), Antoni („Pan Damazy"), Uszyński („Przed ślubem"), Józef („Bzy kwitną"), amanci w komediach K. Zalewskiego, M. Bałuckiego, czy J. Blizińskiego nie różnili się zbytnio, „konwencjonalizm był ich organicznym składnikiem”, a N. potrafił „czynić tę konwencję zjawiskiem ujmującym”. W latach późniejszych z powodzeniem występował w dramatach modernistycznych, m.in. jako Rembowski („Złote runo"), Jerzy („Sobótki") Etchepare („Czerwona toga"), Stefan („Sąsiadka” T. Jaroszyńskiego). Jedną z ostatnich jego ról był Markiz Poza („Don Carlos"). 17 III 1907 obchodził jubileusz dwudziestopięciolecia pracy w T. Rozmaitości w roli Kirkora („Balladyna"). Kilkakrotnie powoływano go na stanowisko reżysera WTR, ale zawsze krótko sprawował tę funkcję. Reżyserował m.in. w 1901 (od czerwca), 1903, 1907 (wrzesień-grudzień), 1908 (do 14 VII był głównym reżyserem). Wystawił m.in. „Romea i Julię”, „Ich czworo”, „Szkołę”. W czerwcu 1886 występował gościnnie w Krakowie, w kwietniu 1894 we Lwowie, w marcu i kwietniu 1900 w Lublinie, a w kwietniu 1905 w Wilnie. Nadto, jak wspomina P. Owerłło, „rokrocznie wyjeżdżał za granicę, studiując wielkich artystów i najnowszy repertuar, który niejednokrotnie wprowadzano dla niego na scenę”. Podczas jednej z takich podróży zmarł na atak serca w wagonie kolejowym, w drodze do Warszawy.
Ś.P.
SEWERYN
NOWICKI
ART. DRAMATYCZNY
ŻYŁ LAT 52
ZM. D. 3 KWIETNIA 1911 R.
Seweryn Eugeniusz Nowicki
(ID: psb.20224.1)
![[podgląd]](/img/metrskan/103860.jpg){kind=link}
