Uwagi
„Słownik biograficzny teatru polskiego 1765-1965”, t. I, PWN Warszawa 1973: HEMPIŃSKI Jakub (23 VII 1749 w Poznańskiem - 11 IX 1829 Warszawa), aktorUczył się w szkole jezuickiej we Wschowie. Od ok. 1768 pracował jako pisarz w kancelarii księcia Sułkowskiego w Rydzynie; występował także w t. dworskim, wyróżniając się w komediach F. Bohomolca. Po przeniesieniu zespołu rydzyńskiego do Warszawy debiutował w 1774 w warsz. T. Narodowym (antrepryza Sułkowskich) w epizodycznej roli w komedii „Małżeństwo z kalendarza”. W t. warsz. występował stale do 1781. Początkowo grał tylko role drugorzędne. W. Bogusławski tak opisał ten okres: „Hempiński mając zawsze przed sobą silnego wtedy przez opinią rywala, Świerzawskiego, ledwo do pomniejszych ról pacholików, masztalerzy i tym podobnych mógł się docisnąć. Szczęściem dla niego przełożono kilka sztuk, w których dwóch waletów mają prawie równie znaczące role, jakimi były „Przeszkoda nie przewidziana” i inne, albo takie, w których przeciwnik jego inną główną rolą zajęty, zostawiał mu pole popisania się w roli waleta, jako to „Bliźnięta”, „Świętoszek” i tam dalej, podały mu sposobność i doskonalenia swojej zdatności, i mocniejszego publiczności przekonania o wrodzonym jego talencie”. Na początku 1781 H. występował w zespole A. i T. Truskolaskich we Lwowie, potem wrócił do Warszawy. W 1784 wyjechał wraz z W. Bogusławskim do Grodna, a w 1785 do Dubna. Od końca 1785 do 1790 występował w Wilnie; należał wówczas wraz z W. Bogusławskim i S. Deszner do spółki kierującej t., zajmował się także wychowaniem młodzieży aktorskiej. W 1790 wrócił do Warszawy, gdzie występował kolejno w T. Narodowym (1790-94), w zespole B. Tuczempskiego (1794-95), A. i T. Truskolaskich (1796-99) i znowu w T. Narodowym pod kier. W. Bogusławskiego (od jesieni 1799 do kwietnia 1814). Od 1807 występował tylko sporadycznie, pracując także jako kasjer i nadzorca wejść na widownię. W 1810 został wpisany na listę aktorów wysłużonych i odtąd wcale nie występował. 11 IV 1824 obchodził jubileusz pięćdziesięciolecia działalności artyst. (był to pierwszy jubileusz w T. Narodowym); jednak nawet z tej okazji nie wystąpił na scenie. Należał do najwybitniejszych aktorów swego czasu. „Mylnie uprzedzony - jak pisze W.Bogusławski - o niezgrabności swojej postaci ciała” H. przyjmował początkowo tylko takie role, w których mógł wystąpić w ubiorze polskim. W stroju franc. ukazał się po raz pierwszy w komedii „Amant, autor i sługa”. Obdarzony wrodzoną vis comica i wyrazistą mimiką grał role charakterystyczne, takie jak: Prostaczkiewicz („Mieszczanin szlachcicem"), Fircyk („Fircyk w zalotach"), Krętosz („Balik na kredyt"), Szerepeta („Kulig"), Ekonom („Nienawiść ludzi i żal"), Pedrillo („Pustelnik na wyspie Formentera"), Adwokat („Indianie w Anglii"), Frontyn („Bigos hultajski"), Ksiądz („Rozbójnicy"), Postylion („Zoe"). Zasłynął jako Figaro w „Cyruliku sewilskim” (1779) oraz w „Weselu Figara” (Wilno 1786). W Wilnie występował ponadto w operach - choć nie znał nut i uczył się tylko ze słuchu - śpiewając następujące partie: Paniotta („Fraskatanka"), Lumaka („Szkoła zazdrosnych"), Kowal („Miłość rzemieślnicza"), Don Lopez („Wyspa Alcyny").
„Słownik biograficzny teatru polskiego” t. 1: teatr.77072.1
Nekrolog w „Kurierze Warszawskim” 244/1829; 33/1864 http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/publication?id=24121&tab=3 (za: A. Tyszka, Nekrologi Kuriera Warszawskiego): Jakub HEMPIŃSKI
artysta dramatyczny, nauki przykładnie odbył w szkołach jezuickich we Wschowej, pracował w kancelarii ks. Sułkowskiego w Rydzynie, aktor Teatru Narodowego, za przedstawienie roli Figara otrzymał dar od króla Stanisława Augusta; ur. 23 VII 1749 w pow. kościańskim, zm. 11 IX 1829, poch. 13 IX 1829 na cm. Powązkowskim w Warszawie
Polski Słownik Biograficzny t. 9 str. 386: psb.8404.1
sw.437658 Akt zgonu: Warszawa św. Jan (obecn. m. Warszawa), 603/1829 [indeks na http://geneteka.genealodzy.pl/] http://szukajwarchiwach.pl/72/161/0/-/4/skan/full/lMT8IVLOkGmgMVRSZDrzGg [podgląd]
|
|
Jakub Hempiński
(ID: psb.8404.1)
![[podgląd]](/img/metrskan/z/3306376.jpg){kind=link}
