Henryk Grach Piotr Niewęgłowski (ID: psb.19947.1)

Uwagi

• Polski Słownik Biograficzny t. 23 str. 69: psb.19947.1
  Rafał Gerber, Studenci Uniwersytetu Warszawskiego 1808-1831. Słownik biograficzny (str. 437): Niewęgłowski Henryk [Grakch Piotr], Wydział Filozoficzny, sekcja Matem., wpis 12 XI 1829
  Jeden z najpłodniejszych matematyków polskich XIX w. Uczył się w Łukowie, a potem w Liceum Warszawskim, nie został jednak przez Lindego dopuszczony do egzaminu maturalnego i musiał go zdawać przed Komisją Tow. Elementarnego. Był kandydatem do zawodu nauczyciela, studiował równocześnie na Wydz. Prawa i Administracji. Po wybuchu powstania listopadowego zaciągnął się do wojska i przebył kampanię 1831 jako kanonier, a potem podporucznik 6 Kompanii Artylerii Pozycyjnej Pieszej. Odznaczył się w bitwach pod Grochowem, Ostrołęką i w obronie Warszawy. Za obronę Warszawy został udekorowany Srebrnym Krzyżem Virtuti Militari i mianowany porucznikiem. Po upadku powstania wyemigrował do Francji, zamieszkał w Avignon, skąd później przeniósł się do Bourges, gdzie był aktywnym zwolennikiem grupy Lelewela. 27 października zgłosił akces do Tow. Dem. Pol. W 1834 został wybrany sekretarzem Sekcji Centralnej TDP w Paryżu. W tymże roku założył pismo polityczno-literackie sekcji paryskiej TDP „Postęp” i objął jego redakcję. W 1835 założył sekcję TDP „Pan-theon” w Paryżu. W 1836 podpisał Manifest TDP. Za działalność na rzecz Zjednoczenia Emigracji został skreślony 24 VIII 1837 z listy członków TDP. Już wcześniej jednak zgłosił przystąpienie do Zjednoczenia w Paryżu, którego był jednym z wybitniejszych działaczy, wybranym w 1840 na sekretarza gminy paryskiej. W maju 1837 objął redakcję pisma Zjednoczenia „Polak”, ale już 6 VI tegoż roku zrezygnował z tej funkcji. W 1848 jako członek Komitetu Emigracji Polskiej podpisał odezwę do parlamentu frankfurckiego. Równocześnie kończył studia matem. na Sorbonie i w 1842 uzyskał stopień licencjata nauk przyrodniczych. Od 1850 do końca życia po. święcił się działalności prawie wyłącznie pedagogicznej, kilkakrotnie tylko występując politycznie: w 1861 wygłosił w Paryżu przemówienie na obchodzie rocznicy 29 listopada, a w 1862 kandydował do Stałego Komitetu Emigracji Polskiej. Zbliżony już do prawicy emigracji, przystąpił w 1862 do Tow. Histo-rycz.-Literackiego, a potem stał się zwolennikiem Tow. Mo-narchicznego. W dziedzinie pedagogicznej zdobył na emigracji poważną pozycję. W 1850-1870 wykładał matematykę w Szkole Wyższej Polskiej w dzielnicy Montparnasse, w 1859-1864 był jej dyrektorem, a od 1865 członkiem jej rady szkolnej. Ponadto był egzaminatorem w Liceum Św. Ludwika. Przy pomocy hr. Jana Działyńskiego, swego byłego ucznia, który wydawał wszystkie jego dzieła, a po zamknięciu Szkoły Wyższej Polskiej w Paryżu wyznaczył mu stałe uposażenie, N. ogłosił następujące podręczniki matematyczne: Geometria (Poznań 1854), Arytmetyka (Paryż 1866), 2-tomowa Geometria (Paryż 1868-1869), Kurs mechaniki rozumowej, tom I: Statyka i dynamika punktu, tom II: Cybernetyka, dynamika układów materialnych, hydrostatyka i hydrodynamika (Paryż 1873-1876), Algebra (Paryż 1879), Trygonometria. Pozostawił w rękopisie Geometrię wykreślną. Zmarł w Paryżu i został pochowany na cmentarzu Montparnasse.
  Robert Bielecki, Słownik biograficzny oficerów powstania listopadowego: NIEWĘGŁOWSKI Henryk Grach Piotr - Ukończył Liceum Warszawskie, od 12.11.29 student Wydziału Filozofii UW. W powstaniu aktywny uczestnik Nocy Listopadowej, wstąpił do akademickiej gw. honor., służył jako kanonier, 8.2.31 przeniesiony do I komp. pozyc. art. p. jako pchor., 3.8.31 trafił do 6 komp. pozyc. art. p., 4.10.31 ppor. art., 14.9.31 otrzymał krzyż srebrny, Grochów, Białołęka, Bródno, Targówek, Ostrołęka, Warszawa, 7.9.31 ranny 3 razy kartaczami i od granatu w nogę lewą 5.10.31 przeszedł z Rybińskim do Prus, internowany przez Prusaków. Przybył do Francji, należał początkowo do zakładu w Awinionie, 13.11.32 opowiedział się przeciwko Radzie Awinioń-skiej, wysłany do Bourges, przybył do Paryża, 27.10.33 został członkiem TDP, pełnił funkcje sekretarza sekcji paryskiej, od 5.34 do 10.34 wydawał pismo „Postęp”, 10.9.34 potępił Czartoryskiego. Wykreślony 13.6.35 przez sekcję paryską TDP za przemówienie wygłoszone 29.11.34 i za związki z Adamem Gurowskim, przywrócony do czynności przez sekcję centralną, 24.8.37 wykreślony ostatecznie. 12.37 przystąpił do Zjednoczenia, w latach czterdziestych należał do Stronnictwa Wojskowego. Studiował matematykę na Sorbonie i 21.5.42 uzyskał dyplom licencjata. Od 1844 korepetytor w liceum Henryka IV, potem egzaminator w tym liceum. Uczestnik wypadków Wiosny Ludów, 1848 członek Komitetu Emigracji Polskiej, organizował wysyłkę ochotników do kraju. 1851 prof. w Wyższej Szkole Polskiej na Montparnasse, do 1871 wykładał tam matematykę, 1859-65 był dyrektorem tej szkoły. Od 1868 członek Stowarzyszenia Podatkowego, od 1868 otrzymywał pensję za krzyż srebrny. Autor podręczników geometrii i arytmetyki. Ostatnie lata żył w nędzy. Miał 5 dzieci. Zm. 20.3.81 w Paryżu, pochowany na cmentarzu Montparnasse.

• Mapa grobów rodzinnych
  
  
• Kalendarzyk Rodzinny tej osoby
  
  
• Przodkowie - Drzewo ("64")
  
  
• Potomkowie - Drzewo
  
  
  
  
• Związek z M.J. Minakowskim